تعریف رئالیسم و ایده‌آلیسم در کلام شهید مطهری ره
جمعه, ۲۵ آذر ۱۴۰۱، ۱۲:۳۵ ب.ظ
بسم الله الرحمن الرحیم
-
توضیح شهید مطهری ره درباره «رئالیسم و ایده‌آلیسم»: (مطهری، مرتضی، اصول فلسفه و روش رئالیسم (مجموعه آثار استاد شهید مطهری)، جلد: ۶، صفحه: 82-78)
- معناى اصطلاحى که اخیراً شایع شده و مادیین نیز در کتب خود طبق همان معنا «ایده‌آلیسم» را تعریف مى‌کنند و در این مقاله هم رعایت همین اصطلاح شده این است که «ایده» یعنى مطلق تصورات ذهنى (اعم از حسى و خیالى و عقلى) و ایده‌آلیسم یعنى مسلک کسانى که ایده یا تصورات ذهنى را اصیل مى‌دانند، یعنى این تصورات را صرفاً مصنوع خود ذهن مى‌دانند و به وجود خارجى این صور در عالم خارج قائل نیستند. این مسلک از لحاظ اینکه منکر یک امر بدیهى است و جهان خارج را هیچ در هیچ مى‌داند و اساس سوفیسم نیز بر انکار بدیهیات و هیچ در هیچ بودن جهان خارج است در این مقاله مرادف با سفسطه و نقطۀ مقابل «رئالیسم» که به معناى اصالت واقعیت است، قرار داده شده.
- معناى دوم رئالیسم همان است که اخیراً در اصطلاحات فلسفى به کار برده مى‌شود، یعنى اصالت واقعیت خارجى، و در این معنى رئالیسم فقط در مقابل ایده‌آلیسم که به معناى اصالت ذهن یا تصور است قرار مى‌گیرد. در این مقاله همین معنا منظور است. در ادبیات نیز سبک رئالیسم در مقابل سبک ایده‌آلیسم است. سبک رئالیسم یعنى سبک گفتن یا نوشتن متّکى بر نمودهاى واقعى و اجتماعى، و اما سبک ایده‌آلیسم عبارت است از سبک متکى به تخیلات شاعرانۀ گوینده یا نویسنده.
